Nadgodziny to praca w godzinach nadliczbowych, czyli wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy lub ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy (art. 151. § 1. KP). Za pracę w godzinach nadliczbowych należy się dodatek. Jak obliczyć wynagrodzenie za godziny nadliczbowe?
Praca w godzinach nadliczbowych – kiedy jest dopuszczalna?
Zgodnie z art. 151 § 1. Kodeksu pracy praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna jedynie w razie:
- konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
- szczególnych potrzeb pracodawcy (nie dotyczy stanowisk, na których przekraczane są najwyższe dopuszczalne stężenia lub natężenia czynników szkodliwych dla zdrowia).
Należy pamiętać jednak, że liczba nadgodzin nie może przekroczyć 150 godzin w roku kalendarzowym, o ile w umowie czy regulaminie nie ustalono inaczej (wówczas może ona wynieść maksymalnie 416 godzin rocznie).
Zobacz także, kto nie może pracować w nadgodzinach.
Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe
Chcąc obliczyć wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, należy podzielić wynagrodzenie miesięczne wraz ze stałymi składnikami przez wymiar czasu pracy obowiązujący w danym miesiącu, a następnie otrzymany wynik pomnożyć przez liczbę przepracowanych godzin nadliczbowych.
Podstawa do obliczenia dodatku za nadgodziny
Podstawę do obliczenia dodatku za nadgodziny stanowi wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określone stawką godzinową lub miesięczną. W przypadku osób pracujących poza zakładem pracy wynagrodzenie i dodatek za nadgodziny może zostać zastąpione ryczałtem odpowiadającym przewidywanej liczbie nadgodzin.
Jak wyliczyć dodatek za nadgodziny?
Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia zasadniczego, przysługuje dodatek. Jego wysokość wynosi:
- 100% wynagrodzenie – za nadgodziny w porze nocnej, niedziele i święta, które zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy nie są dniami pracy, a także w dniu wolnym udzielonym pracownikowi za pracę w niedzielę lub święto;
- 50% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż wymienione powyżej.
Dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia przysługuje również w przypadku przekroczenia tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, ale tylko w przypadku, gdy przekroczenie tej normy nie nastąpiło poprzez wystąpienie nadgodzin dobowych. Oznacza to, że w przypadku, gdy nadgodziny dobowe spowodują również przekroczenie tygodniowej normy czasu pracy, dodatków nie sumuje się i wypłaca jedynie wynagrodzenia za nadgodziny dobowe.
Obliczanie dodatku i wynagrodzenia za nadgodziny – przykład
Pan Artur pracuje od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00–16:00, a jego okresem rozliczeniowym jest 1 miesiąc. Miesięcznie zarabia 3500 zł brutto. W lutym 2022 wymiar pracy wyniósł 160 godzin, natomiast pan Artur przepracował 173 godziny. Czas pracy w godzinach nadliczbowych wyniósł zatem 13 h w następującym rozkładzie:
6.02.2022 r. (niedziela) – praca od 8:00 do 16:00 (8 h)
15.02.2022 r. (wtorek) – praca od 16:00 do 21:00 (5 h)
Aby obliczyć wynagrodzenie za godziny nadliczbowe pana Artura, należy najpierw obliczyć stawkę godzinową w lutym 2022 r.:
3500 zł/160 h= 21,88 zł/h
Godziny nadliczbowe przypadające w niedzielę 6 lutego to nadgodziny średniotygodniowe, za które należy się 100% dodatku do wynagrodzenia. Zatem wynagrodzenie za te godziny wraz z dodatkiem wyniesie:
8 h × 21,88 zł/h + (8 h × 21,88 zł/h) x 100% = 175,04 zł + 175,04 zł = 350,08 zł
Za godziny nadliczbowe 15 lutego 2022 roku przysługuje dodatek w wysokości 50% wynagrodzenia.
5 h × 21,88 zł/h + (5 h × 21,88 zł/h) × 50% =109,40 zł + 54,70 zł =164,10 zł
Łączne wynagrodzenie pana Artura za godziny nadliczbowe w lutym wynosi zatem:
350,08 zł + 164,10 zł = 514,18 zł
Kiedy dodatek za nadgodziny nie przysługuje?
Dodatek za nadgodziny nie przysługuje za pracę w sobotę, która nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy. W tym przypadku pracownikowi należy się jedynie odbiór czasu wolnego za ten dzień i wynagrodzenie zasadnicze. Czas wolny za pracę w sobotę przysługuje, nawet jeśli pracownik nie wyrobił tego dnia pełnej normy dobowej zgodnej z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Dodatek za nadgodziny w sobotę można otrzymać jedynie w przypadku przekroczenia normy dobowej (8 h).
Jak ułatwić sobie rozliczenie nadgodzin?
Obliczanie dodatku za godziny nadliczbowe dla dużej liczby osób bywa czasochłonne i trudne. Aby ułatwić sobie zadanie, warto skorzystać z programu do zarządzania czasem pracy pracowników. Takim narzędziem jest Kadromierz, który rejestruje czas pracy Twoich pracowników. Na podstawie zebranych danych utworzona zostaje lista obecności, lista płac i ewidencja czasu pracy. Powstałe dokumenty możesz wyeksportować do druku, XLS lub innych programów kadrowo-płacowych, tj. Comarch, Sage czy Enova. Stawiając na automatyzację, przyspieszysz i ułatwisz obliczanie należnego wynagrodzenia wraz z dodatkami.