Kodeks pracy precyzyjnie reguluje zasady dotyczące czasu pracy i odpoczynku, aby zapobiegać nadmiernemu przemęczeniu i chronić pracowników przed negatywnymi skutkami długotrwałej pracy bez przerw. Czy można pracować 7 dni w tygodniu? Ile dni z rzędu można pracować maksymalnie zgodnie z przepisami prawa? Odpowiedź na te i inne pytania dotyczące czasu pracy znajdziesz w dalszej części artykułu.
Czas pracy pracowników a Kodeks pracy
Zgodnie z art. 129. § 1 Kodeksu pracy czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Dobowa norma czasu pracy pracownika może różnić się w zależności od systemu pracy – np. równoważny system czasu pracy zakłada możliwość przedłużenia dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin, a w określonych przypadkach – do nawet 16 czy 24 godzin. W każdym systemie czasu pracy możliwe jest także wydłużenie okresu rozliczeniowego do maksymalnie 12 miesięcy, jeśli jest to uzasadnione przyczynami obiektywnymi.
Ponadto pamiętać, że norma 5-dniowego tygodnia pracy jest normą przeciętną. Oznacza to, że w niektórych tygodniach harmonogram czasu pracy pracowników może wynieść więcej niż 5 dni z rzędu – konieczne jest jednak zachowanie tej średniej w danym okresie rozliczeniowym. Przykładowo, jeśli pracownik przepracuje 6 dni w danym tygodniu, w kolejnym powinien przepracować 4, aby zachować zasadę przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. W takim razie, czy można pracować 7 dni w tygodniu?
Otóż nie. Ustalając grafik pracy, należy pamiętać o uwzględnieniu nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego, który zgodnie z art. 132 KP wynosi co najmniej 35 godzin i powinien obejmować niedzielę. W przypadku, gdy w danym miejscu pracy praca w niedzielę jest dozwolona, może on przypadać na inny dzień.
Odpoczynek tygodniowy może zostać skrócony do minimalnie 24 godzin w przypadku:
- zmiany pory wykonywania pracy przez pracownika w związku z jego przejściem na inną zmianę, zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy,
- pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
- konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.
Warto pamiętać, że praca w godzinach nadliczbowych również nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku.
Sprawdź, co mówi prawo o nadgodzinach.
Ile dni z rzędu można pracować zgodnie z Kodeksem pracy?
Odpowiadając na pytanie, ile można pracować dni z rzędu, trzeba wziąć pod uwagę powyższe przepisy dotyczące czasu pracy. Przepisy prawa pracy dopuszczają zatem pracę przez maksymalnie:
- 6 dni z rzędu – jeśli w danym zakładzie pracy praca w niedzielę nie jest dopuszczalna,
- 10 dni z rzędu – jeśli w danym zakładzie pracy praca w niedzielę jest dopuszczalna.
Przykład 1 – Praca przez maksymalnie 6 dni z rzędu
Jan pracuje w sklepie spożywczym, który jest zamknięty w niedzielę. W takim przypadku Kodeks pracy pozwala na pracę maksymalnie przez 6 dni z rzędu w niektórych tygodniach. Przykładowo, Jan może pracować od poniedziałku do soboty, a po tym czasie mieć zapewniony 35-godzinny odpoczynek tygodniowy. W kolejnych tygodniach, aby zachować przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, pracodawca może ustalić harmonogram, który w jednym tygodniu przewiduje 6 dni pracy, a w innym 4 dni pracy.
Przykład 2 – Praca przez maksymalnie 10 dni z rzędu
Anna pracuje w szpitalu, który działa przez całą dobę i we wszystkie dni tygodnia, w tym w niedziele. W takim przypadku przepisy pozwalają na pracę przez maksymalnie 10 dni z rzędu. Na przykład, jej harmonogram może prezentować się następująco:
- 1 lipca (poniedziałek) – dzień wolny z tytułu nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego
- 2 lipca (wtorek) – dzień wolny z tytułu nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego
- 3 lipca (środa) – dzień pracujący
- 4 lipca (czwartek) – dzień pracujący
- 5 lipca (piątek) – dzień pracujący
- 6 lipca (sobota) – dzień pracujący
- 7 lipca (niedziela) – dzień pracujący
- 8 lipca (poniedziałek) – dzień pracujący
- 9 lipca (wtorek) – dzień pracujący
- 10 lipca (środa) – dzień pracujący
- 11 lipca (czwartek) – dzień pracujący
- 12 lipca (piątek) – dzień pracujący
- 13 lipca (sobota) – dzień wolny z tytułu nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego
- 14 lipca (niedziela) – dzień wolny z tytułu nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego
Praca po 10 dni z rzędu – czy to dobry pomysł?
Praca po 10 dni z rzędu może być wymagana w wyjątkowych sytuacjach, zwłaszcza w branżach, gdzie praca w niedzielę jest dozwolona i istnieją obiektywne przyczyny uzasadniające takie rozwiązanie. Branże takie jak opieka zdrowotna, służby ratunkowe, czy niektóre sektory produkcji i usług, mogą czasami wymagać od pracowników dłuższych okresów pracy z powodu nagłych potrzeb, kryzysów czy specyficznych projektów. Jednak należy pamiętać, że takie długotrwałe okresy pracy bez odpowiedniego odpoczynku mogą prowadzić do poważnych konsekwencji.
Po pierwsze, ciągłe zmęczenie wynikające z braku wystarczającego odpoczynku może znacząco obniżyć efektywność pracownika. Zmniejsza się koncentracja, spada zdolność do podejmowania decyzji oraz wydłuża czas reakcji, co może prowadzić do błędów, które w niektórych przypadkach mogą być bardzo kosztowne lub nawet niebezpieczne. Przykładowo, zmęczony lekarz może popełnić błąd podczas operacji, a zmęczony operator maszyn może spowodować wypadek w fabryce.
Po drugie, długotrwała praca bez przerw to duże obciążenie dla zdrowia pracowników. Przewlekłe zmęczenie może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca, problemy z układem trawiennym, czy zaburzenia snu. Ponadto brak równowagi między pracą a życiem osobistym może prowadzić do stresu, obniżenia nastroju, a w skrajnych przypadkach – do depresji lub wypalenia zawodowego.
Warto mieć zatem na uwadze, że choć zgodnie z przepisami o czasie pracy, planowanie pracy przez 10 dni z rzędu jest legalne, pracownicy nie powinni nadużywać tej możliwości ze względu na zdrowie pracowników, a także niższą efektywność ich pracy.
