Niekiedy nagła sytuacja sprawia, że musimy zostać w pracy po godzinach. Według Kodeksu Pracy nadgodziny to praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, jak również praca wykraczająca ponad dobowy wymiar czasu pracy, który wynika z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Za nadgodziny otrzymujemy dodatek do podstawowego wynagrodzenia za przepracowane godziny. Aby jednak wyliczenie nadgodzin było możliwe, konieczne staje się odnotowanie nadgodzin. W przeciwnym wypadku może dojść do pomyłki podczas obliczania wynagrodzenia za pracę, a nawet złamania prawa. Jak zatem odnotować nadgodziny, aby było to zgodne z Kodeksem Pracy?
Odnotowanie nadgodzin a ewidencja czasu pracy
Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest prowadzenie ewidencji czasu pracy. Nie ma znaczenia czy będzie to roczna ewidencja pracy, czy też ewidencja miesięczna. Ważne jest natomiast, aby zawierała wszystkie potrzebne informacje dotyczące czasu pracy pracowników, w tym liczbę nadgodzin:
- liczbę przepracowanych godzin,
- godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy,
- pracę w godzinach nadliczbowych,
- pracę w porze nocnej,
- liczbę godzin dyżuru wraz z informacjami o godzinie jego rozpoczęcia i zakończenia i miejscu jego pełnienia,
- dni wolne od pracy,
- ustawowe zwolnienia od pracy,
- inne usprawiedliwione nieobecności w pracy wraz z podaniem ich rodzaju,
- nieusprawiedliwione nieobecności,
- czas pracy osób młodocianych w przypadku pracy im wzbronionej, których wykonywanie jest możliwe pod warunkiem przygotowania zawodowego.
Dobrze prowadzona ewidencja czasu pracy pozwoli rozliczyć nadgodziny, a także inne przepracowane godziny czy należne świadczenia.
Szukasz dokumentu do ewidencjonowania godzin? Pobierz nasz wzór ewidencji czasu pracy!
Jak rozliczyć godziny nadliczbowe?
Rekompensatą za odnotowane godziny nadliczbowe w danym okresie rozliczeniowym może być dodatek do wynagrodzenia w wysokości 50% lub 100% normalnego wynagrodzenia albo udzielenie czasu wolnego na wniosek pracownika, lub bez niego.
Dodatek do wynagrodzenia
Za pracę w godzinach nadliczbowych należy się dodatek do wynagrodzenia, który wynosi:
- 100% – za pracę w porze nocnej, w niedziele i święta (które, zgodnie z rozkładem, nie są dla pracownika dniami pracy) oraz w dniu wolnym udzielonym za pracę w niedzielę lub święto,
- 50% – za pracę w dni powszednie, a także niedziele i święta, które zgodnie z rozkładem czasu pracy, są dniami pracy pracownika.
Wyróżniamy dwa typy godzin nadliczbowych: nadgodziny średniotygodniowe i nadgodziny dobowe. O czym musisz pamiętać o ich wyliczaniu?
Czas wolny w przypadku pracy w godzinach nadliczbowych
Pracodawca może zrekompensować przekroczenie normy czasu pracy poprzez udzielenie czasu wolnego na wniosek pracownika lub bez konieczności składania go. Każdy z tych sposobów ma jednak inne konsekwencje.
W przypadku, gdy pracownik wystąpi z wnioskiem o rekompensatę z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, może sam ustalić termin dnia wolnego. Pracodawca jest wówczas zobowiązany udzielić mu czasu wolnego w tej samej liczbie, jaką wynosiły nadprogramowe godziny.
Natomiast, gdy odbiór nadgodzin wynika z inicjatywy pracodawcy, pracownikowi należy się czas wolny w proporcji 1:1,5 (za jedną godzinę pracy, musi otrzymać 1,5 godziny wolnej).
Czas wolny należy się również za nadgodziny w sobotę.
Odnotowanie nadgodzin a wymiar czasu pracy
Zapisywanie przepracowanych nadgodzin jest również niezbędne do monitorowania ich liczby. Istnieją bowiem limity pracy w godzinach nadliczbowych, których przekroczenie będzie równoznaczne ze złamaniem przepisów Kodeksu Pracy.
Dzienny limit godzin pracy wynosi 13 godzin. Jest to związane z obowiązkiem zapewniania pracownikowi 11-godzinnego odpoczynku dobowego. Zatem w zależności od ustalonego systemu czasu pracy, maksymalny dzienny czas pracy ponad normę może być zróżnicowany. W systemie podstawowym, w którym dobowy wymiar czasu pracy wynosi 8 godzin, limit wyniesie 5 godzin (13-8=5). Inna sytuacja będzie miała miejsce w systemie równoważnym, który dopuszcza nawet 12-godzinne zmiany – wówczas pracownik będzie mógł zostać maksymalnie jedną godzinę więcej po upływie ustalonego czasu pracy.
W związku z obowiązkiem zachowania przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy tygodniowy wymiar czasu pracy nie może przekroczyć 48 godzin. Zatem liczba godzin ponadliczbowych nie może przekroczyć 8 w trakcie jednego tygodnia.
Kodeks pracy przewiduje limit godzin nadliczbowych w ciągu roku – wynosi on 150 godzin. Możliwe jest jednak zwiększenie tej liczby poprzez uregulowanie tego w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub umowie o pracę.
Jak wygląda obliczanie nadgodzin w przypadku pracownika zatrudnionego na niepełny etat? Zobacz zasady wyliczania wynagrodzenia i czym różnią się godziny nadliczbowe a niepełnowymiarowe.
