Zadaniowy system pracy jest bardzo korzystny dla pracowników, którzy nie mogą pozwolić sobie na pracę w miejscu pracy w określonych godzinach. Pozwala on bowiem na elastyczne zarządzanie zadaniami. W takim przypadku pracownik samodzielnie ustala swój dzień pracy tak, aby wywiązać się z obowiązków powierzonych przez pracodawcę w terminie. Zobacz, na czym dokładnie polega zadaniowy czas pracy!
Na czym polega zadaniowy czas pracy?
Według art. 140 Kodeksu pracy zadaniowy czas pracy polega na tym, że pracodawca w porozumieniu z pracownikiem ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu dla pełnego etatu.
W przeciwieństwie do innych systemów czasu pracy pracownik nie jest rozliczany z czasu, przez jaki świadczył pracę, ale z zadań, jakie ma do wykonania. Na przykład, jeśli pracownik ma tydzień na wykonanie zadania, to w ciągu tygodnia może w jednym dniu pracować dłużej, a w innym krócej, samemu rozporządzając swoim czasem pracy.
Niezbędny czas potrzebny na wykonanie powierzonych obowiązków ustala pracodawca w porozumieniu z pracownikiem. Nie należy jednak zapominać o uwzględnieniu wymiaru czasu pracy, który nie może naruszać norm określonych w art. 129 Kodeksu pracy (8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy). Oznacza to, że zadania powierzone przez pracodawcę muszą być wykonalne w ramach tych norm.
System zadaniowego czasu pracy może być zastosowany w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy. Gdy system zadaniowego czasu pracy zostaje wprowadzony w zakładzie pracy, powinno to zostać odnotowane w regulaminie pracy, układzie zbiorowym pracy lub obwieszczeniu.
Jakie zadania można wykonywać w ramach zadaniowego czasu pracy?
Osoby, które pracują w zadaniowym czasie pracy, wykonują zwykle zadania, które nie wymagają ścisłej współpracy z pracodawcą. Ponadto pracownik w zadaniowym systemie czasu pracy może pracować w innych godzinach niż godziny otwarcia firmy, np. sprzątając biura czy prowadząc prace serwisowe.
Prace w systemie zadaniowym są zwykle prowadzone nierytmicznie i poza kolektywną pracą skooperowaną. Ponadto obowiązki w ramach zadaniowego czasu pracy powinny być skonkretyzowane i zamknięte, dzięki czemu łatwiej określić czas ich wykonania.
Sąd Najwyższy w wyroku (I PK 117/06) wskazał, że „Zasadniczo nie jest dopuszczalne w ramach zadaniowego czasu pracy wskazanie osiągnięcia określonego rezultatu ekonomicznego jako podstawy wymiaru czasu pracy”.
Dlatego wyznaczone zadania, powinny być mierzone uzyskaniem pewnego rezultatu. Ponadto powinny być one obiektywnie możliwe do wykonania w określonym czasie pracy, mimo że rzeczywisty czas poświęcony na ich wykonanie, zależy od samego pracownika.
Kiedy wprowadzić zadaniowy czas pracy?
Kodeks pracy przewiduje wprowadzenie zadaniowego czasu pracy jedynie, jeśli jest to podyktowane rodzajem wykonywanej pracy i jej organizacją. Zatem same ustalania pomiędzy pracodawcą a pracownikami nie wystarczą. Prawo pracy nie przewiduje, żeby zadaniowy system czasu pracy był rozwiązaniem uniwersalnym dla każdego rodzaju pracy.
Zadaniowy system czasu pracy może wystąpić, gdy organizacja pracy nie pozwala na dokładne przewidzenie, kiedy świadczenie pracy będzie konieczne lub dokładne określenie momentu rozpoczęcia i zakończenia pracy jest trudne do jednoznacznego ustalenia. Inne ważne przesłanki to m.in. brak możliwości kontroli czasu poświęconego na pracę czy dokładnego ewidencjonowania czasu pracy pracownika (tryb wykonywania pracy przewiduje działania poza zakładem pracy), a także nastawienie na efekt pracy, a nie czas jej wykonywania.
Godzina rozpoczęcia pracy a zadaniowy czas pracy
W zadaniowym czasie pracy rezygnuje się ze schematycznych norm czasu, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy oraz określenia precyzyjnego rozkładu czasu pracy. Pracownik sam decyduje o czasie wykonywania pracy, co oznacza, że może on rozpoczynać pracę w różnych godzinach zgodnie z rozkładem pracy, w którym określone zostały jego dni pracy.
W niektórych przypadkach w rozkładzie czasu pracy zawarte są informacje o przedziale godzin rozpoczęcia pracy. Pracodawca powinien przydzielić zadania w taki sposób, by w obowiązującym czasie pracy pracownik mógł wykonać je sumiennie, dbając o dobrą jakość wykonywanych obowiązków. Natomiast pracownik powinien zarządzać swoim czasem pracy w taki sposób, aby wywiązać się ze swoich zadań terminowo.
Ewidencja zadaniowego czasu pracy
W przeciwieństwie do podstawowego czy równoważnego systemu czasu pracy, w zadaniowym systemie czasu pracy nie ma obowiązku ewidencjonowania godzin pracy.
Zgodnie z art. 149 § 2 Kodeksu pracy, w stosunku do pracowników objętych systemem zadaniowego czasu pracy, pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz pracowników otrzymujących ryczałt za godziny nadliczbowe lub za pracę w porze nocnej nie ewidencjonuje się godzin pracy.
Jednak należy pamiętać, że osoby pracujące w zadaniowym system czasu pracy zawsze obowiązuje norma 40-godzinnego tygodnia pracy, nie mogą zatem one skracać swego czasu pracy. W takiej sytuacji pracodawca musi po prostu ufać pracownikowi, że pracuje on 40 godzin w okresie rozliczeniowym.
Mimo braku obowiązku kodeksowego do prowadzenia ewidencji godzin pracy pracodawca może ustalić to w regulaminie. Taki zapis może wtedy objąć pracowników pracujących w systemie zadaniowym. W ten sposób pracodawca może łatwo monitorować normy czasu pracy i ewentualne nadgodziny.
Natomiast warto pamiętać, że pracowników objętych systemem zadaniowym obowiązuje ewidencja czasu pracy. Oznacza to, że należy w niej zamieścić podstawowe informacje m.in. dyżury, delegacje, urlopy, zwolnienia od pracy lub inne nieobecności usprawiedliwione bądź nieusprawiedliwione.
Zadaniowy czas pracy a nadgodziny
Ponieważ zadaniowy system czasu pracy nie wymaga ewidencji godzin pracy, monitorowanie godzin nadliczbowych może być problematyczne. Jednak w przypadku zadaniowego czasu pracy nadgodziny mogą występować. Na przykład, w przypadku gdy pracodawca zleci dodatkowe zadania bez uwzględniania czasu na ich wykonanie, możemy mówić o nadgodzinach. Podobna sytuacja ma miejsce także w przypadku choroby pracownika – wówczas pracodawca powinien zmniejszyć liczbę zadań pracownika ze względu na nieobecność obniżającą wymiar pracy.
Do oceny wykonania powierzonych zadań w godzinach nadliczbowych trzeba jednak podejść obiektywnie. O nadgodzinach nie może być mowy, jeśli pracodawca powierzył pracownikowi zadania możliwe do wykonania, a nie zostały one wykonanie w czasie z winy pracownika, np. ze względu na niską efektywność.
Należy również pamiętać, że wykonywanie pracy w tej samej dobie nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych w przypadku zadaniowego systemu czasu pracy.
Aby system zadaniowego czasu pracy działał poprawnie, należałoby wprowadzić pewne zasady komunikacji. Jeśli obie strony ustalą, że określone zadanie wymaga więcej czasu niż zazwyczaj, to należy precyzyjnie ustalić, ile godzin dłużej pracownik musi poświęcić na wykonanie zadania. Wówczas pracodawca może ustalić zasadność potencjalnych nadgodzin, a także uniknąć ich wystąpienia w przyszłości, inaczej rozkładając obowiązki w czasie.
Należy pamiętać, że zadaniowy system czasu pracy nie zwalnia pracodawcy z tworzenia grafiku zgodnego z Kodeksem pracy, szczególnie jeśli miałby on usprawiedliwiać brak wypłaty dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Ukrywanie wystąpienia nadgodzin w zadaniowym systemie czasu pracy jest działaniem nielegalnym, za które zgodnie z art. 282 Kodeksu pracy, można zostać ukaranym karą grzywny w wysokości od 1 tys. do nawet 30 tys. zł.
