Rekompensatą za przepracowane nadgodziny w Niemczech powinien być dodatek wypłacany do wynagrodzenia. W indywidualnych przypadkach zamiast pieniędzy może to być odbiór dni wolnych. Czy pracownik musi udokumentować przepracowane godziny? Czy pracodawca może odmówić zapłaty? Dowiedz się, jakie zasady obowiązują i co jeszcze powinieneś wiedzieć na temat godzin nadliczbowych w Niemczech.
Czas pracy w Niemczech
Niemiecka ustawa (Arbeitszeitgesetz – ArbZG) przewiduje ośmiogodzinny dzień pracy, do którego nie zaliczają się przerwy, przez 6 dni w tygodniu. Podsumowując, limit tygodniowego czasu pracy wynosi 48 godzin. Może on zostać czasowo wydłużony do maksymalnie dziesięciu godzin dziennie (bez przerw). Ograniczeniem jest okres rozliczeniowy, który wynosi pół roku. Średni czas pracy w okresie rozliczeniowym nie może przekraczać ośmiu godzin dziennie przypadających na dzień pracujący. Godziny pracy liczone są w dniach roboczych, do których zaliczamy także sobotę. Każdy pracownik ma prawo do nieprzerwanego odpoczynku trwającego co najmniej jedenaście godzin od zakończenia pracy.
Godziny nadliczbowe
O nadgodzinach w niemieckim prawie pracy możemy mówić w przypadku, gdy pracodawca zleci pracownikowi wykonywanie nadgodzin bezpośrednio, lub zleca pracę i zobowiązuje go do jej wykonania, wiedząc, że pracownik nie jest w stanie wykonać powierzonego zadania w standardowym wymiarze czasu pracy.
Pracodawca może zażądać od pracownika pracy w godzinach nadliczbowych, jeśli przemawia za tym ważny interes przedsiębiorstwa, np. istotne zlecenie, które musi być wykonane w danym terminie lub kiedy wielu pracowników przebywa na zwolnieniu lekarskim, natomiast nie może ich zaplanować z wyprzedzeniem. Niemieckie prawo zakłada zasadę równego traktowania (niem. Gleichbehandlungsgurndsatz), jednakże przełożony w miarę możliwości, powinien wziąć pod uwagę aspekty socjalne pracowników przy wyznaczaniu pracy po godzinach. Oznacza to, że np. osoby mające małe dzieci lub posiadające stopień niepełnosprawności, powinny być w miarę możliwości zwolnione z wykonywania nadgodzin.
Każda godzina pracy wykraczająca poza ustalony w umowie o pracę zakres uznawana jest za nadgodziny – również w przypadku niepełnego wymiaru godzin pracy.
Stawka za nadgodziny w Niemczech
Pracownik może negocjować ze swoim pracodawcą czy chce wypłaty pieniędzy za godziny pracy przekraczające normę, czy woli dzień wolny. Wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach powinno być ustalone w umowie o pracę. Jeżeli wskazano w niej tylko miesięczne wynagrodzenie, wówczas nadgodziny wypłacane są na podstawie stawki godzinowej. Może to także określić Rada Zakładowa w porozumieniu zakładowym. Dopuszczalne jest, że nadgodziny zostają wyrównane regularnym wynagrodzeniem albo ryczałtem do wynagrodzenia. Tyczy się to przede wszystkim wyższych stanowisk np. kadry kierowniczej, która znajduje się na wyższym szczeblu, jeśli chodzi o wynagrodzenia.
Co do zasady, nadgodziny powinny zostać wypłacone w kolejnym miesiącu, jeśli w umowie o pracę nie obowiązują tzw. terminy zawite (niem. ausschlussfristen). W niemieckich umowach o pracę pracodawcy często stosują ten zapis na okres trzech miesięcy. W praktyce oznacza to, że wszelkie roszczenia ze strony pracownika wynikające ze stosunku pracy, nie mają mocy prawnej, jeśli nie zostały zgłoszone w okresie określonym w umowie, najczęściej w ciągu trzech miesięcy. Obejmuje to również wszelkie kwestie sporne związane z wynagrodzeniem za pracę.
Czas wolny za nadgodziny
Z reguły nadgodziny w Niemczech muszą być dodatkowo płatne. W wyjątkowych sytuacjach pracodawca może zapewnić rekompensatę w formie dni wolnych od pracy, czyli tzw. Freizeitausgleich. Może to nastąpić, tylko wtedy, gdy pracownik wyrazi na to zgodę lub gdy zostało to przewidziane w umowie o pracę.
Nadgodziny a wypowiedzenie umowy o pracę
Wynagrodzenie za przepracowane nadgodziny przysługuje pracownikowi nawet po wypowiedzeniu umowy o pracę. Jeśli kontrakt nie przewiduje inaczej, powinny być wypłacone według standardowej stawki godzinowej.
Co zrobić, jeśli pracodawca odmawia wypłacenia wynagrodzenia za przepracowane nadgodziny?
Wyrokiem (C-55/18) z 14 maja 2019 roku Europejski Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że państwa członkowskie muszą zobowiązać pracodawców do stworzenia systemu dokumentującego codzienne godziny pracy pracowników.
Jednak w przypadku pracy w godzinach nadliczbowych w Niemczech to pracownik musi udokumentować przepracowane nadgodziny. Musi dodatkowo dowieść, w jakich dniach i godzinach pracował – powyżej swojego regularnego czasu pracy (Krajowy Sąd Pracy, nr sprawy: 5 AZR 319/04).
Najprostszym sposobem jest prowadzenie własnej ewidencji czasu pracy, po którą podpisuje się pracodawca. W dokumencie rejestrującym czas pracy powinna znaleźć się: data, godziny – rozpoczęcia i zakończenia pracy, długość i ilość przerw, liczba godzin pracy i nadgodzin. Takie działanie będzie stanowić bezsprzeczny dowód i podstawę do wypłaty wynagrodzenia.
Aplikacja Kadromierz oferuje prosty i wygodny sposób prowadzenia ewidencji czasu pracy online. Dzięki niej unikniesz pomyłek i żmudnego rozliczania przepracowanych godzin, bo system robi to za Ciebie.
