Praca w nadgodzinach i równoczesne wychowywanie dziecka to wyzwanie dla wielu rodziców. Aby ułatwić młodym rodzicom łączenie życia zawodowego z rodzinnym, wprowadzono zmiany w Kodeksie pracy. Nowe przepisy dotyczące pracy rodziców dzieci do 8. roku życia wprowadzają szereg uprawnień, które mają zapewnić odpowiednią równowagę między pracą a życiem prywatnym.
Zmiany w prawie pracy dotyczące pracy w godzinach nadliczbowych
Wraz z wejściem w życie przepisów o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, które nastąpiło 26 kwietnia 2023 roku, zmienił się m.in. art. 178 § 2 Kodeksu pracy. Do tej pory stanowił on, że pracowników opiekujących się dziećmi do 4. roku życia nie można bez ich zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie czasu pracy, o którym mowa w art. 139 KP (systemie przerywanego czasu pracy) czy delegować poza stałe miejsce pracy.
Po nowelizacji Kodeksu pracy wiek dziecka, który kwalifikuje rodzica do skorzystania z wymienionych uprawnień, wydłużono dwukrotnie – do 8 roku życia. Należy pamiętać, że pracownik nie musi skorzystać z tych uprawnień, jednak jego decyzja powinna być dobrowolna, a pracodawca nie może zmusić go do pracy w godzinach nadliczbowych bez jego zgody.
Jeśli zatrudniony zdecyduje się na skorzystanie z przysługujących mu uprawnień, powinien złożyć dedykowane temu oświadczenie u pracodawcy.
Nowelizacja Kodeksu pracy a pozostałe uprawnienia dla rodziców
Nowelizacja Kodeksu pracy, zgodnie z unijną dyrektywą work-life balance, poszerza prawa pracowników. Dzięki temu rodzice zyskują większe możliwości decydowania o swoim czasie pracy, co umożliwia lepszą organizację obowiązków rodzicielskich.
Sprawdź, jak zmieniły się uprawnienia rodzicielskie w 2023 roku.
Elastyczna organizacja a rodzic dziecka do lat 8
Rodzice dzieci do lat 8 mogą skorzystać z elastycznej organizacji pracy po uprzednim złożeniu wniosku. Na elastyczną organizację czasu pracy może składać się m.in.:
- praca zdalna,
- system skróconego tygodnia pracy,
- system pracy weekendowej,
- ruchomy rozkład czasu pracy,
- indywidualny rozkład czasu pracy.
Pracownika opiekującego się dzieckiem nie może spotkać żadna dyskryminacja z powodu wnioskowania o elastyczną organizację pracy. Złożenie wniosku w celu wprowadzenia elastycznej organizacji pracy nie może być zatem powodem wypowiedzenia umowy o pracę.
Wydłużenie urlopu rodzicielskiego
Nowelizacja Kodeksu pracy spowodowała także wydłużenie urlopu rodzicielskiego do:
- 41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
- 43 tygodnie – w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka podczas jednego porodu.
Nowością jest także wprowadzenie wyłącznego prawa do 9 tygodni urlopu zarówno dla matki, jak i ojca dziecka. Należy zauważyć zatem, że jeśli rodzic dziecka nie wykorzysta minimum 9 tygodni urlopu, jego część przepada – nie może zostać przeniesiona na drugiego rodzica.
Sprawdź, jak dokładnie wygląda urlop rodzicielski w 2023 roku.
Urlop opiekuńczy
Nowym uprawnieniem wprowadzonym w 2023 roku jest także urlop opiekuńczy. Dotyczy on nie tylko rodziców. Jego celem jest zapewnienie osobistej opieki i wsparcia osobie:
- będącej członkiem rodziny,
- mieszkającej w tym samym gospodarstwie domowym.
Z urlopu można skorzystać wyłącznie w celu zapewnienia osobistej opieki czy wsparcia z poważnych względów medycznych. Wymiar urlopu opiekuńczego wynosi 5 dni w ciągu roku kalendarzowego.
Dodatkowe 2 dni zwolnienia
Kolejną nowością jest prawo do 2 dni (lub 16 godzin) zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych np. chorobą lub wypadkiem. Ze zwolnienia można skorzystać jedynie wtedy, gdy natychmiastowa obecność pracownika jest niezbędna.
