Niedziela jest ustawowo dniem wolnym od pracy. Oczywiście wszystko zależy od wykonywanego zawodu. Służby ratownicze czy usługi transportowe to tylko niektóre przykłady grup zawodowych, które ze względu na swoją specyfikę, muszą pracować w niedziele i święta. Zarówno praca w dni wolne od pracy, jak i w godzinach nadliczbowych powinna być pracownikowi zrekompensowana. Co należy wiedzieć o nadgodzinach w niedzielę?
Dzień wolny od pracy
Zgodnie z normami wyznaczonymi w Kodeksie pracy, wymiar czasu pracy na etacie nie powinien przekraczać 8 godzin w ciągu doby w 5-dniowym tygodniu pracy oraz 40 godzin w tygodniu w przyjętym okresie rozliczeniowym, który nie przekracza 4 miesięcy. Dniem wolnym od pracy wynikającym z 5-dniowego tygodnia pracy może być każdy dzień tygodnia z wyjątkiem niedzieli, która jest dniem ustawowo wolnym od pracy. Taki dzień nie może również przypadać w święto. Na ogół, w większości polskich zakładów pracy jest nim sobota, ale pracodawcy mogą ustalić inaczej np. poniedziałek.
Dzień wolny za święto — sprawdź jak to wygląda.
Dni ustawowo wolne od pracy 2022
1 stycznia (sobota) Nowy Rok
6 stycznia (czwartek) Trzech Króli
17 kwietnia (niedziela) Wielkanoc
18 kwietnia (poniedziałek) Poniedziałek Wielkanocny
1 maja (niedziela) Święto pracy
3 maja (środa) Święto Konstytucji 3 maja
5 czerwca (niedziela) Zielone Świątki
16 czerwca (czwartek) Boże Ciało
15 sierpnia (poniedziałek) Wniebowzięcie NMP
1 listopada (wtorek) Wszystkich Świętych
11 listopada (piątek) Narodowe Święto Niepodległości
25 grudnia (niedziela) I Dzień Bożego Narodzenia
26 grudnia (poniedziałek) II Dzień Bożego Narodzenia
Kiedy praca w niedzielę i święta jest dozwolona?
Zgodnie z art. 151 KP praca w niedziele i święta jest dozwolona m.in.:
- w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
- w ruchu ciągłym, przy pracy zmianowej, przy niezbędnych remontach,
- w transporcie i komunikacji,
- w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych,
- przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
- w rolnictwie i hodowli,
- przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności: w szczególności w gastronomii; zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób; których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych; jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych, zapewniających całodobową opiekę; zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku,
- w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta.
Sprawdź, kto nie może pracować w nadgodzinach.
Zakaz handlu w niedziele i święta
Od 1 marca 2018 r. obowiązuje ustawa z 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni. Obowiązuje zakaz:
- handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem,
powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem, - w niedziele i święta w placówkach handlowych.
Wyjątek stanowią:
- stacje paliw;
- placówki handlowe, w których przeważająca działalność polega na handlu kwiatami;
- apteki i punkty apteczne;
- zakłady lecznicze dla zwierząt; w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych; placówkach handlowych na dworcach — w zakresie związanym z bezpośrednią obsługą podróżnych;
- placówki handlowe w portach lotniczych;
- strefy wolnocłowe;
- sklepy i platformy internetowe;
- rolniczy handel detaliczny;
- handel kwiatami, wiązankami, wieńcami i zniczami przy cmentarzach;
Zakaz nie obowiązuje:
- w kolejne dwie niedziele poprzedzające pierwszy dzień Bożego Narodzenia;
- w niedzielę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy;
- w ostatnią niedzielę przypadającą w styczniu, kwietniu, czerwcu i sierpniu (chyba że w te niedziele przypada święto — wtedy zakaz obowiązuje).
W 2022 roku mamy 7 niedzieli handlowych – 30 stycznia, 10 kwietnia, 24 kwietnia, 26 czerwca, 28 sierpnia, 11 grudnia, 18 grudnia.
Rekompensata za pracę w niedzielę
Jeśli pracodawca wzywa Cię do pracy w niedzielę to bez względu na to, jak długo będziesz pracował(-a) – czy przez godzinę, czy przez 8 godzin – możesz odebrać w zamian cały dzień wolny. Praca w niedziele i święta przy zachowaniu dobowych norm czasu pracy nie jest pracą w godzinach nadliczbowych, jeśli w zamian otrzymasz inny dzień wolny. Powinieneś(-aś) wykorzystać go w ciągu 6 dni kalendarzowych poprzedzających taką niedzielę lub święto, lub następujących po nich. Jeśli nie jest to możliwe w tym terminie, to dzień wolny powinien być wyznaczony do końca okresu rozliczeniowego. Jeśli nie udało Ci się odebrać wolnego w tych dwóch przypadkach , pracując w niedzielę przekroczyłeś(-aś) obowiązującą tygodniową normę czasu pracy, w wyniku czego można mówić o nadgodzinach. Wówczas należy Ci się dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy.
Zgodnie z art. 1511 § 1 KP dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych w niedziele i święta przysługuje w wysokości 100% stawki wynagrodzenia za każdą godzinę pracy.
Zlecanie pracownikowi wykonywania pracy w niedzielę i święta z innych względów niż wymienione w art. 15110 KP jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika, z tytułu naruszenia przepisów o czasie pracy.
