Wypłata wynagrodzenia jest podstawowym obowiązkiem pracodawcy. Kwestie związane z terminem i formą wypłacania pensji są regulowane przepisami Kodeksu pracy. Również w przypadku ustania stosunku pracy pracownik ma prawo do otrzymania należnej zapłaty. Co zrobić w sytuacji, gdy pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia? Kiedy pracownik może nie dostać wypłaty?
Czy firma, która upadła musi wypłacać wynagrodzenia pracownikom?
W przypadku dużych problemów finansowych firm, ich właściciele czasem decydują się na ogłoszenie upadłości. Zdarzają się sytuacje, w których przedsiębiorcy po takim zdarzeniu zwlekają z wypłaceniem wynagrodzeń pracownikom. Często już na kilka miesięcy przed ogłoszeniem upadłości pracownicy nie dostają pensji. W takim przypadku przepisy prawa stoją po stronie pracowników, którzy mogą domagać się otrzymania należnej wypłaty.
Jeśli firma ogłasza upadłość, to pracownik staje się jej wierzycielem. W związku z tym automatycznie nabywa on prawo do domagania się roszczeń z tzw. masy upadłościowej. Nie zawsze jednak środki z masy upadłościowej są na tyle duże, żeby pokryć wszystkie roszczenia osób trzecich i wynagrodzenia pracowników.
W przypadku niewypłacalności pracodawcy należne wynagrodzenia oraz inne zobowiązania wobec pracowników mogą zostać wypłacone z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Jest to państwowy fundusz celowy, który ma za zadanie chronić roszczenia pracowników w przypadku niewypłacalności organu zatrudniającego.
Kiedy najpóźniej pracodawca może wypłacić wynagrodzenie po rozwiązaniu umowy?
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy wypłata wynagrodzenia za pracę powinna mieć miejsce co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie. Co w przypadku ustania stosunku pracy? Po rozwiązaniu umowy, osoba domagająca się wynagrodzenia nie jest już faktycznym pracownikiem firmy i dlatego wyżej opisana zasada nie ma zastosowania. Kodeks pracy reguluje zasady wypłacania wynagrodzeń jedynie osobom zatrudnionym i nie odnosi się do przebiegu tego procesu po ustaniu zatrudnienia. Jest to przyczyną wielu sporów na linii pracodawca – pracownik. Najczęściej można spotkać dwa podejścia do tej kwestii:
- pracodawcy wypłacają ostatnie wynagrodzenie zgodnie ze stałym harmonogramem i w terminie zawartym w umowie;
- pracodawcy wypłacają ostatnie wynagrodzenie maksymalnie w dniu rozwiązania stosunku pracy.
Według Państwowej inspekcji pracy prawidłowa jest druga z wyżej wymienionych praktyk. Warto jednak wiedzieć, że PIP dopuszcza możliwość wypłacenia niektórych świadczeń w terminie późniejszym. Taka ewentualność ma miejsce tylko w wyjątkowych przypadkach i dotyczy jedynie składników wynagrodzenia, których wysokości nie da się ustalić w ostatnim dniu trwania stosunku pracy (np. z powodu braku odpowiednich danych).
Co robić, gdy pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia?
Jeśli pracodawca nie ogłosił upadłości, ma bezwzględny obowiązek wypłacenia w terminie należnych wynagrodzeń za pracę. W sytuacji, gdy ten zwleka z zapłaceniem pensji, warto zacząć od próby porozmawiania z nim na ten temat. Często pracodawcy nie zdają sobie sprawy z tego, że wynagrodzenie należy wypłacić maksymalnie w dniu ustania stosunku pracy i robią to w terminie określonym w umowie.
Egzekwowanie od pracodawcy złożenia odpowiednich wyjaśnień
Jeśli pomimo rozmowy pracodawca dalej nie wypłaca wynagrodzenia, pracownik może podjąć dodatkowe kroki. Pierwszy z nich to wysłanie do pracodawcy wezwania do zapłaty. Gdy po przekazaniu tego dokumentu pracownik nadal nie otrzyma wynagrodzenia, powinien zgłosić ten fakt do Państwowej Inspekcji Pracy. Urząd ten po przeprowadzeniu odpowiedniej kontroli może zobligować pracodawcę do złożenia odpowiednich wyjaśnień, a także wydać nakaz wypłaty pracownikowi zaległego wynagrodzenia. Taki nakaz podlega natychmiastowemu wykonaniu. PIP może również nałożyć na pracodawcę grzywnę w postaci mandatu karnego.
Kiedy złożyć pozew do sądu pracy?
Jeśli pomimo interwencji Państwowej Inspekcji Pracy pracownik w dalszym ciągu nie otrzyma wynagrodzenia, kolejną instytucją, do której warto się zgłosić, jest sąd pracy. Pracownik może tam złożyć pozew o wypłatę zaległego wynagrodzenia, a także domagać się odsetek za zwłokę. Warto wiedzieć, że jeśli wartość sporu nie przekracza 50 000 zł, to pracownik nie ponosi kosztów wynikających z wniesienia pozwu.
Czy pracodawca ma prawo nie wypłacić wynagrodzenia za pracę?
Sytuacją, w której przepisy pozwalają pracodawcy nie wypłacić wynagrodzenia, jest niestawienie się pracownika do pracy i nieusprawiedliwienie nieobecności. Sytuacja taka może mieć miejsce np. w przypadku strajku. Również w przypadku niewykonania przez pracownika obowiązków wynikających z umowy pracodawca ma prawo wstrzymać wypłatę wynagrodzenia. Jeśli natomiast pracownik stawi się do pracy, lecz nie będzie mógł jej wykonywać z przyczyn obiektywnych takich jak niezapewnienie przez pracodawcę odpowiednich warunków, wynagrodzenie powinno zostać wypłacone.
Co w przypadku postępowania upadłościowego?
W przypadku ogłoszenia upadłości w sferze majątkowej otrzymywane przez upadłego wynagrodzenie wchodzi w skład masy upadłościowej. W związku z tym wynagrodzenie za wykonywaną pracę może zostać zajęte przez syndyka. Ten ma prawo zająć 50% łącznej wysokości przysługującej pracownikowi pensji. Zajęta kwota nie może być jednak wyższa niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku kalendarzowym.
